อุตตริมนุสสธรรม ของ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต ) ตอน สมเด็จนั่งเรือจ้าง

สมเด็จนั่งเรือจ้าง

คราวหนึ่งคหบดีทางวัดอัมพวา ฝั่งธนบุรีนั้น มีงานเทศนาที่บ้าน บอกกล่าวชาวบ้านว่านิมนต์สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) มาเทศน์ที่บ้าน แล้วจัดเครื่องกัณฑ์เทศน์ไว้มาก ติดกัณฑ์เทศน์ด้วยเงินร้อยเงินชั่ง บอกใครๆ ว่า ถ้าเห็นเรืองกัญญาหลังคาแดงมาละก็นั่นแล้วสมเด็จโต

ครั้นได้เวลาสมเด็จท่านก็ลงเรือจ้างแล่นมาถึงบ้าน เจ้าของเสียหน้ามากที่สมเด็จลงเรือจ้างมาเทศน์ในงานใหญ่ของตน จึงกลับขึ้นเรือนไปเอาเครื่องกัณฑ์เทศน์ออกเสียมาก เหลือเงินติดกัณฑ์เทศน์ไว้เล็กน้อย

สมเด็จท่านขึ้นธรรมาสน์ แล้วว่านะโมตามธรรมเนียม แล้วท่านก็เทศน์เรื่อง “ศรัทธาหัวเต่ายาวแล้วสั้น”  กล่าวถึงเศรษฐีคนหนึ่งเตรียมเครื่องกัณฑ์เทศน์ไว้มาก ภายหลังนึกเสียดายทรัพย์ เพราะว่าสมภารวัดไม่มาเทศน์เองให้พระลูกวัดมาเทศน์แทน จึงยักเครื่องกัณฑ์เทศน์ออกเสียมาก จึงเรียกกันว่า เศรษฐีหัวเต่ายาวแล้วสั้น บุญกุศลจึงไม่ไพบูลย์  เพราะการทำบุญนั้น ก่อนทำก็ต้องไม่เสียดายทรัพย์ ขณะทำก็ไม่เสียดายทรัพย์ ทำแล้วก็ไม่เสียดายทรัพย์ บุญที่ทำแก่สงฆ์ไม่จำกัด ไม่เจาะจงตัวนั้นเรียกว่าสังฆทาน ย่อมได้บุญมาก ส่วนบุญที่ทำแล้วเสียดายทรัพย์ ย่อมไม่ได้บุญอันไพบูลย์ และบุญที่เจาะจงถวายสงฆ์องค์ใดองค์หนึ่ง ได้บุญน้อยกว่าที่ถวายเป็นสังฆทานแก่สงฆ์ทั่วไป โบราณท่านว่า

กราบพระพุทธ อย่าสะดุดพระทองคำ

กราบพระธรรม อย่าสะดุดใบลาน

กราบสมเด็จพุฒาจารย์ อย่าสะดุดพัดยศ

เจ้าบ้านเมื่อได้ฟังสมเด็จเทศน์แล้ว ก็นึกละอายที่สมเด็จท่านทราบว่าเรายักเอาเครื่องกัณฑ์เทศน์ออกเสียมาก จึงไปขนเครื่องกัณฑ์เทศน์ในห้องมากองถวายใหม่

(โปรดติดตามตอนต่อไป)