อุตตริมนุสสธรรม ของ สมเด็จพระพุฒาจารย์(โต) ตอน อันวา สัตถา พระสัตถา

อันว่า สัตถา พระสัตถา

เล่ากันว่า สมเด็จท่านเลิกสอบเอาเปรียญเอก เพราะท่านขัดใจพระผู้ใหญ่ที่สอบ เล่ากันว่าคราวหนึ่งท่านเข้าสอบพระบาลี ถึงคำว่า *สัตถา ท่านก็แปลว่า สัตถา แปลว่า อันว่าพระสัตถา  พระผู้ใหญ่ท้วงว่าไม่ถูก ท่านก็ย้ำว่า สัตถา อันว่าพระสัตถา สัตถาเทวมนุสสานัง แปลว่า พระสัตถาแห่งเทวดาและมนุษย์  พระผู้ใหญ่ก็ว่าผิด ท่านก็ไม่ยอมเปลี่ยนคำแปล จึงเลิกสอบไล่เอาเปรียญ

อันที่จริง “สัตถา” เป็นภาษาบาลี ตรงกับภาษาสันสกฤตว่า ศาสดา  สัตถาเทวมนุสสานัง แปลว่า ศาสดาของเทวดาและมนุษย์  ท่านไม่ยอมแปลคำในภาษาบาลีเป็นภาษาสันสกฤต

อันที่จริงนักเปรียญแปลคำบาลีผิดมาก่อนก็มี เช่นคำว่า นะสิยา โลกะวัฑฒะโน แปลกันมานานว่า อย่าเป็นคนรกโลก  อันที่จริงแปลว่า อย่าอยู่เจริญทางโลก ให้เจริญทางธรรม คือเป็นมหาเศรษฐีหรือเป็นพระมหากษัตริย์ก็ไม่ดีเท่าบวชหาความหลุดพ้นทางโลก

(โปรดติดตามตอนต่อไป)