อุตตริมนุสสธรรม ของ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) ตอน ชาติภูมิ

ชาติภูมิ

สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังสี) เป็นชาวเหนือ เป็นชนชาติไทยเผ่าหนึ่ง ซึ่งสมัยก่อนยังเรียกว่ากันว่าลาวพุงดำ เพราะชอบสักพุงดำ  มารดาชื่อนางงุด เป็นบุตรนายชัย นางลา  สมเด็จเกิดที่ตำบลท่าอิฐ อำเภอบ้านโพธิ์  ต่อมาเป็นอำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์

ส่วนบิดาไม่ปรากฏ  เล่ากันเป็นตำนานมาว่า บิดาเป็นแม่ทัพไปรบทางเมืองเหนือ ไปพบสาวงามชื่อนางสาวงุดบุตรสาวชาวนา จึงแวะไปขอน้ำกิน  นางสาวงุดจึงตักน้ำใส่ขันมาให้ดื่ม แต่โรยเกสรบัวไว้ จึงดื่มลำบาก  ถามว่าโรยเกสรบัวไว้เพื่ออะไร นางสาวงุดตอบว่า จะได้ค่อยๆ ดื่ม ไม่สำลักน้ำที่กำลังกระหาย  ท่านแม่ทัพชอบใจ จึงขอต่อพ่อแม่ร่วมประเวณีด้วยในราตรีกาลนั้น รุ่งเช้าก็จากไป แต่ได้มอบรัดประคตไหมให้เส้นหนึ่ง (คือเข็มขัดทองท่านแม่ทัพ) สำหรับทำขวัญเป็นที่ระลึก

ต่อมานางงุดตั้งครรภ์แล้วคลอดบุตรเป็นชายจึงพาบุตรมาหาบิดาที่เมืองใต้

ตำบลไก่จ้น

พาบุตรลงมาอยู่ที่ตำบลไก่จ้น (ตำบลท่าหลวง) อำเภอท่าเรือ จังหวัดพระนครศรีอยุธยาในขณะที่ยังแบเบาะอยู่

ตำบลไชโย

ต่อมาได้พาบุตรไปอยู่ตำบลไชโย อำเภอวิเศษไชยชาญ เมืองอ่างทอง เมื่อท่านสอนนั่งได้

ตำบลบางขุนพรหม

ต่อมาได้มาอยู่ตำบลบางขุนพรหม กรุงเทพฯ เมื่อท่านยืนได้  ตำบลบางขุนพรหมนี้เป็นที่อยู่ของชาวลาวเชลยศึกที่อพยพมาจากเวียงจันทน์ เป็นลาวผู้ดี ลาวเจ้านาย  ผิดกับลาวที่อพยพไปอยู่ตามหัวเมืองอื่นๆ เช่นที่เมืองเพชรบุรี เมืองราชบุรี เมืองนครปฐม เมืองสุพรรณบุรี เมืองกาญจนบุรี  ชาวลาวบางขุนพรหมนี้ได้ถวายบุตรธิดาเป็นเจ้าจอมมารดา มีบุตรสืบวงศ์ลงมาเป็นเจ้าในราชวงศ์จักรีมาก  ชาวลาวพวกนี้ได้สร้างวัดบางขุนพรหมขึ้นก่อน มีเจ้าคุณอรัญญิก (ด้วง) เป็นเจ้าอาวาส ซึ่งเป็นชาวลาวอพยพมาจากเวียงจันทน์ด้วย

มารดาสมเด็จซึ่งเป็นคนลาวชาวเหนือ จึงได้นำสมเด็จฝากเป็นเด็กวัดที่วัดบางขุนพรหมนี้ ให้เป็นศิษย์เจ้าคุณอรัญญิก (ด้วง)

 (โปรดติตตามตอนต่อไป)